κόσμιος

-α, -ο, θηλ. και κοσμία (ΑM κόσμιος, -ία, -ον, Α και κόσμιος, -ον) [κόσμος]

1. ο καλά διατεταγμένος, ο κανονικός (α. «κόσμια εμφάνιση» β. «κοσμίας ᾠκοδομοῡντο οἰκήσεις», Πλάτ.)

2. (για πρόσ.) ευπρεπής, σεμνός, φρόνιμος (α. «κόσμιος άνθρωπος» β. «δεῑ οὖν τὸν ἐπὶσκοπον ἀνεπίληπτον εἶναι... σώφρονα, κόσμιον», ΚΔ)

νεοελλ.

1. αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στο σύνολο τού κόσμου, παγκόσμιος

2. φρ. «κοσμία διαγωγή», «κοσμιωτάτη διαγωγή» — χαρακτηρισμοί διαγωγής τών μαθητών

μσν.-αρχ.

το ουδ. ως ουσ. τὸ κόσμιον

κόσμημα, στολίδι («τά τῶν γυναικῶν κόσμια», Διόδ.)

αρχ.

1. καλός, τίμιος

2. άψογος («τοὺς δεομένους ὑπομιμνήσκοις ὡς κοσμιωτάτῃ τε ὁμιλίᾳ», Ξεν.)

3. (για ασθενή) ήσυχος

4. το αρσ. ως ουσ. ὁ κόσμιος

αυτός που θεωρεί τον εαυτό του πολίτη τού κόσμου όλου

5. το ουδ. ως ουσ. α) ευπρέπεια, σεμνότητα, τιμιότητα («πρὸς τὸ κόσμιον καὶ σῶφρον μᾱλλον ἁποκλῑνον», Πλάτ.)

β) το σήμα αξιώματος («τῶν βασιλικῶν κοσμίων ἔρημον ἐπεφοίτα», Πλούτ.).

επίρρ...

κοσμίως και -ια (ΑM κοσμίως)

με κοσμιότητα, ευπρεπώς.